 |
| Ο Ξαβιέ Γκαλέ-Πρίγκιπας του Χόμπουργκ στην τελευταία σκηνή! |
ΣΤΟ ΚΥΚΝΕΙΟ ΑΣΜΑ ΤΟΥ, τον «Πρίγκιπα του Χόμπουργκ» (1811), ο γερμανός ρομαντικός Χάινριχ φον Κλάιστ φαίνεται να μιλάει για τον εαυτό του περισσότερο από ποτέ άλλοτε στο δραματικό έργο του, αφού είναι γνωστό πόσο πολύ πόθησε και προσπάθησε στον πραγματικό κόσμο να κερδίσει την αναγνώριση του Γκαίτε. Σαν Πρίγκιπας του Χόμπουργκ πολέμησε με όλα τα ποιητικά όπλα του για να στεφθεί νικητής. Όμως το συγκεκριμένο δράμα δεν έχει το τραγικό τέλος της ζωής του ποιητή. Είναι ένα ως επί το πλείστον ρομαντικό έργο, στον βαθμό που διαθέτει αρκετά χαρακτηριστικά στοιχεία της ρομαντικής αισθητικής: ο Πρίγκιπας, υπνοβάτης στον φανταστικό κόσμο της δόξας που ονειρεύεται στον ξύπνιο του, δοκιμάζεται απέναντι στους προκαθορισμούς του μοιραίου, και τελικά πραγματοποιεί το όνειρό του! Και είναι ακριβώς η σύγκρουση αυτού του ονειροφανταστικού στοιχείου με την πραγματικότητα που προσδίδει στο δράμα γνωρίσματα ρεαλισμού, όπως σε όλη σχεδόν της δραματουργία του Κλάιστ. Ο Πρίγκιπας λοιπόν μπορεί και αυτός να δρα σ’ έναν απατηλό κόσμο και να μη γνωρίζει την πραγματικότητα, ωστόσο αυτή αντιστέκεται σθεναρά. Στα μάτια του μάλιστα αυτή η αντίσταση φαντάζει ως επιβεβαίωση του ονειρικού περιβάλλοντος «του έρωτα και της στρατιωτικής δόξας»! [Έτσι, είναι ολοφάνερη η επίδραση που δέχεται ο Κλάιστ μεταξύ άλλων από το ισπανικό δράμα και συγκεκριμένα από το «Η ζωή είναι όνειρο» του Καλντερόν…] Η αλήθεια είναι πως ο άλλοι χαρακτήρες του δράματος εισχωρούν στο όνειρό του και το διαμορφώνουν! Ο Πρίγκιπας αρχίζει να αντιλαμβάνεται κάπως τα πράγματα όταν αντιμετωπίζει την απόλυτη πραγματικότητα της επικείμενης θανάτωσής του, τότε που αρχίζει να καταρρέει το όνειρο. Αλλιώς: ο θάνατος είναι η μόνη απόλυτη πραγματικότητα! Διότι προηγουμένως μόνο αποσπασματική επαφή έχει με τον περίγυρό του. Μπορεί να νικά στη μάχη, όμως δεν παύει να έχει παραβιάσει τη διαταγή του άρχοντα του Μπράντεμπουργκ Φρειδερίκου. Κι αν στο τέλος δικαιώνεται και αθωώνεται, την τελευταία στιγμή, πάνω στο ικρίωμα -αν δηλαδή αναλαμβάνει ο περίγυρος την ευθύνη που του αναλογεί στο προσωπικό δράμα του ήρωα-, ο Κλάιστ αποδέχεται τη μοίρα του θανάτου, την εφαρμόζει μάλιστα ο ίδιος, κι έτσι δεν προλαβαίνει να φορέσει το στεφάνι της δόξας εν ζωή.
Στην παράσταση του «Πρίγκιπα» που σκηνοθέτησε ο Τζιόρτζιο Μπαρμπέριο Κορσέτι για το φετινό Φεστιβάλ της Αβινιόν, μπροστά από το Παλάτι των Παπών-χώρο αναφοράς του ιστορικού Φεστιβάλ, η χρήση τροχήλατων κλιμάκων και παραθύρων του Παλατιού δηλώνει την ανοδική πορεία του Πρίγκιπα προς τη δόξα!
Στην εισαγωγική σκηνή-μυστήρια επινόηση του σκηνοθέτη, ο πρίγκιπας βγαίνει ολόγυμνος μέσα από καταπακτή μαζί με τέσσερις -επίσης ολόγυμνους- άνδρες, δαφνοστεφανωμένους! Φιλικές χειρονομίες μεταξύ τους πλάθουν μια τελετουργία που καταλήγει στην ένδυση και τη στέψη του Πρίγκιπα… Ένα όνειρο;
Στη συνέχεια, όλα βαίνουν σύμφωνα με τις δραματουργικές επιταγές του Κλάιστ. Οικονομία στη χρήση θεαματικών προβολών στους τοίχους (άλογο που καλπάζει με αναβάτη τον Πρίγκιπα, φοβερές μάσκες, κ.λπ.). Σαιξπηρική ατμόσφαιρα επικών διαστάσεων, αλλά και γενική λιτότητα με έμφαση στην υποκριτική.
Στο φινάλε, ακόμη μια σκηνοθετική επινόηση που με την εισαγωγική σκηνή κλείνει σε παρένθεση την υπό ερμηνεία παράσταση. Κρεμούν και κινούν τον δαφνοστεφανωμένο Πρίγκιπα σαν μαριονέτα! Μοιάζει με παραπομπή του σκηνοθέτη στο δοκίμιο του Κλάιστ «Περί του Θεάτρου των Μαριονετών» (1810), δοκίμιο που κατά τον Μπερνάρ Ντορτ «συμπυκνώνει τη μοίρα όλων των ηρώων του Κλάιστ», καθ΄ότι «είναι καταδικασμένοι να διατρέξουν την απόσταση που χωρίζει το νευρόσπαστο από τον ηθοποιό»! Υπ’ αυτή την έννοια, μας δίνεται το ερμηνευτικό κλειδί του διαβήματος. Και όμως… Πώς να ξεκολλήσει από τον νου η υποψία ότι στο αστείο νευρόσπαστο του Πρίγκιπα βλέπουμε τη Γαλλία σαν μαριονέτα στα χέρια της Γερμανίας;
