 |
| Άγριο θηλυκό εν δράσει! |
Ο ΤΙΤΛΟΣ της τελευταίας παραγωγής της ομάδας Το Μερίδιο των
Αγγέλων -που ίδρυσαν το 2002 δεκαπέντε ηθοποιοί και καλλιτεχνικοί συνεργάτες
προκειμένου να συνεχίσουν μια θεατρική περιπέτεια που άρχισε στην Σχολή Ανώτερης
Δραματικής Τέχνης του Κονσερβατουάρ στο Παρίσι και να επινοήσουν νέους τρόπους
συλλογικής δημιουργίας- προδιαθέτει για μια εμφάνιση πρότυπων σωμάτων της μόδας
στη σκηνή-πασαρέλα. Όμως δεν πρόκειται ακριβώς γι’ αυτό. Στα «Μοντέλα»,
η ηθοποιός και σκηνοθέτις της ομάδας Πωλίν Μπιγώ συστήνει μια συγγραφική
κολεκτίβα γυναικών, περιλαμβανομένων της ιδίας και των πέντε ηθοποιών-περφόρμερ
της παράστασης, με σκοπό τη σύνθεση ενός κειμένου με θέμα τη γυναικεία
ταυτότητα και τις ποικίλες -θετικές και αρνητικές- όψεις της.
Η περίσταση θυμίζει έντονα την Κολεκτίβα Φεμινιστριών Συγγραφέων
του Γουέστμπεθ, έναν από τους πρώτους φεμινιστικούς θιάσους των ΗΠΑ, που
ιδρύθηκε το 1971 στη Νέα Υόρκη και στη σύντομη ιστορία της (ως το 1975)
παρήγαγε θεατρικά έργα γυναικείας θεματολογίας (πατριαρχικές κοινωνικές δομές,
διαπροσωπικές σχέσεις κυριαρχίας, διακρίσεις στους χώρους εργασίας, σεξουαλική
παρενόχληση κ.ά.). Το αξιοσημείωτο τώρα είναι ότι κάθε
ηθοποιός της παράστασης γίνεται συγγραφέας (οι συγγραφείς του Γουέστμπεθ δε
συμμετείχαν στις παραστάσεις της Κολεκτίβας) κομίζοντας στο κείμενο προσωπικά,
πραγματικά βιώματα. Έτσι είναι και περφόρμερ-συγγραφέας. Όμως, η σκηνοθέτις, σε
συνεργασία με τη δραματουργό του διαβήματος Μπενουάτ Μπιγώ, δεν αρκείται στα
κείμενα των ηθοποιών και προσθέτει λόγια του Πιέρ Μπουρντιέ, της συγγραφέως
Βιργινίας Ντεμπάντ, ενώ στα υλικά της παράστασης τραγούδια της Κόρτνεϊ Λαβ και
φωτογραφίες της Ναν Γκόλντιν. Ειδικότερα, όσον αφορά τη χρήση παραθεμάτων από
τον Μπουρντιέ, μπορεί να θεωρηθεί στο γενικότερο πλαίσιο των φεμινιστικών
επαναναγνώσεων του έργου του, δηλαδή στο πλαίσιο του κριτικού ενδιαφέροντος για
την κοινωνιολογία του, καθώς σε αυτήν οι φεμινίστριες βρίσκουν εννοιολογικά
εργαλεία που βοηθούν στην κατανόηση του ρόλου που παίζει το φύλο στις διαπροσωπικές
σχέσεις της σύγχρονης καπιταλιστικής κοινωνίας.
Την παράσταση δομούν ενότητες λόγου (καταλαμβάνουν τη μεγαλύτερη έκταση) και
μουσικά, χορευτικά και θεατρικά «ιντερμέδια». Μουσική παίζουν και τραγουδούν οι
ίδιες οι περφόρμερ, αλλά και άνδρας (ηλεκτρική κιθάρα) στη δεξιά άκρη. Οι
γυναίκες λοιπόν έχουν τον λόγο. Και μιλούν, μιλούν πολύ, πάρα πολύ. Άλλοτε η
μία στην άλλη σε πλαίσιο συνέντευξης, με το πρόσωπο και τη φωνή τους να
μεγιστοποιούνται σε απευθείας βιντεογραφική μετάδοση στην κεντρική οθόνη του αφαιρετικού
σκηνικού, κυρίως όμως παραταγμένες απέναντι στο ακροατήριο, αφηγούνται (κάτι σαν stand up comedy). Κοιτώντας μετωπικά τους θεατές,
παραβιάζουν τη σύμβαση του «τέταρτου τοίχου». Με αυτή τη στρατηγική, πάνω από
όλα αποφεύγουν να υποβιβασθούν σε αντικείμενα. Μοντέλα γυναικών, λοιπόν, παλαιά
και σύγχρονα, κληρονόμοι τσιτάτων από τη Μαργκερίτ Ντυρά, τη Σιμόν ντε
Μποβουάρ, αλλά και τις μητέρες τους, μιλούν για τον εαυτό τους, τη
σεξουαλικότητά τους, τους άνδρες και τους ρόλους. Θεωρώ πως θα άξιζε τον κόπο
να μετρήσει κάποιος τις φορές που ακούγεται στην παράσταση η λέξη «μαμά», λέξη
που, σε κάποιο ιντερμέδιο, από άηχος σχηματισμός στα χείλη γίνεται βαθμηδόν
κραυγή που σου σπαράζει την καρδιά.
Από τα ιντερμέδια, που ξεκουράζουν τους θεατές με την κωμική τους
χροιά μετά από κάθε στατική ενότητα ομιλίας, κανένα δεν προκαλεί περισσότερη
εντύπωση από ό,τι το άλλο. Σε ένα μωσαϊκό της γυναικείας ταυτότητας, μπορούμε
να πούμε πως παρωδούν πρότυπα γυναικών από την τηλεόραση («Απελπισμένες
Νοικοκυρές»…), τον κινηματογράφο (Μέριλυν Μονρόε), αλλά και τη σύγχρονη
καθημερινή πραγματικότητα. Κοντά στο τέλος, όταν βλέπουμε τις περφόρμερ να
χτυπούν με τον ίδιο ρυθμό ταμπούρλα, αντιλαμβανόμαστε πως είναι στρατευμένες
φεμινίστριες, που φλερτάρουν με τον ακτιβισμό.
Αυτό όμως που φαίνεται να προτάσσει περισσότερο η παράσταση
«Μοντέλα» της ομάδας Το Μερίδιο των Αγγέλων (έτσι λένε την ποσότητα από το
ουΐσκυ που εξατμίζεται στο βαρέλι παλαίωσης) είναι η άποψη ότι ο φεμινισμός
δικαιώνεται καλύτερα όχι όταν πολλές γυναίκες ταυτίζονται με ένα πασίγνωστο είδωλο που
δηλώνει οπαδός του κινήματος, αλλά όταν πολλαπλασιάζονται οι γυναικείες φωνές
που λένε τις προσωπικές τους ιστορίες.
