 |
"Πειρασμός"
από την τρέχουσα ατομική έκθεση της
Ιολάνδας Άνθη Βαρότση στην Κερκυραϊκή Πινακοθήκη (60Χ80, λάδι σε καμβά). |
ΕΙΝΑΙ ΑΞΙΟΘΑΥΜΑΣΤΗ η ισορροπία με την οποία η ζωγράφος και χαράκτρια Ιολάνδα Άνθη Βαρότση δημιουργεί σχοινοβατώντας ανάμεσα στην επιστήμη και την τέχνη, την ατόφια ακαδημαϊκή ζωγραφική με τις πάγιες συμβάσεις -τη γνώση της οποίας οφείλει σε μακροχρόνιες σπουδές ανώτατου επιπέδου- και την καλλιτεχνική έκφραση με ελεύθερο πειραματισμό που εκπορεύεται από τη γοητεία που της ασκεί το ιστορικό κίνημα του υπερρεαλισμού.
Προ του κεφαλαίου των υπερρεαλιστικών έργων, σημαντικός σταθμός είναι οι νεοντανταϊστικές κατασκευές της που ονομάζει «υποσυνείδητες παιδικές παρορμήσεις». Η παιδική ηλικία της ζωγράφου προσφέρει το κλειδί της κεντρικής εισόδου στις εσωτερικές και σπιριτουαλιστικές ανιχνεύσεις της. Στις πλαστικές αυτές φόρμες χρησιμοποιεί παιδικές κούκλες-ετοιμοπαράδοτα αντικείμενα, τις οποίες τρόπον τινά «εγκλωβίζει» σε γεωμετρικές κατασκευές και όγκους. Διαταράσσει λοιπόν τον ορίζοντα αναμονής του θεατή που έχει εθιστεί στις κατεστημένες συμβάσεις, όμως το πράττει βασισμένη σε πνευματικές προδιαγραφές.
Σε γενικές γραμμές, μπορούμε να πούμε πως κάνει υπερρεαλισμό εκ του φυσικού («εκ γενετής» εκμυστηρεύεται) στον βαθμό που η ζωγραφική της εκπορεύεται από χειριστές της μορφής όπως ο καταλανός Νταλί και αντλεί από το υποσυνείδητο και τον κόσμο της ονειροφαντασίας, ανοίγοντας έτσι «ένα παράθυρο, μέσα από το οποίο ο θεωρός μπορεί να δει εσώτερα ψυχικά τοπία». «Στον σουρρεαλισμό», εξηγεί η ζωγράφος, «με ελκύουν το υποσυνείδητο, η μεταφυσική και πάνω από όλα ο αυτοματισμός, που είναι ό,τι χρειάζεται για να αντλήσουμε εικόνες θαμμένες στο υποσυνείδητό μας». Αυτή τη διάσταση του έργου της βλέπουμε να εκδηλώνεται με ενάργεια στα πορτρέτα του Νταλί, κυρίως όμως στις αυτοπροσωπογραφίες της όπου απεικονίζεται με τα μάτια κλειστά και το βλέμμα εσωτερικό, η πινελιά της είναι διεισδυτική. Παρ’ ότι το ανθρωποκεντρικό -ειδικότερα προσωποκεντρικό- έργο της δεν αρνείται την επιπεδότητα, δε λείπει το πλάσιμο των μορφών που δίνει όγκο και βάθος. Το ίδιο βάθος που επιτυγχάνει και με το σύνηθες φόντο ενός φωτεινού, έμψυχου σκότους, το οποίο ταυτίζει αυθόρμητα «με το χρώμα της ψυχής», αποκαλύπτει και ταυτόχρονα αποκρύπτει. Έτσι, μέσα από τη διεισδυτική πινελιά της, ανταποκρίνεται στον εγωκεντρισμό που διακρίνει τον υπερρεαλιστή καλλιτέχνη, περισσότερο όμως τείνει προς την οδό της αυτογνωσίας. Πουθενά λοιπόν δε βρίσκουμε ναρκισσιστικό τον χαρακτήρα των ζωγραφικών της ενδοσκοπήσεων.
Η Άνθη Βαρότση εστιάζει το ενδιαφέρον της στο βλέμμα, την πύλη προς την εσωτερική συνθήκη της ύπαρξης. Και ενώ η ψυχογραφική πινελιά της φέρνει στην επιφάνεια της επιδερμίδας τον μέσα κόσμο, τα αντικείμενα που συνηθίζει να τοποθετεί γύρω από την ανθρώπινη μορφή καταλύουν τον νόμο της βαρύτητας, καθώς προσλαμβάνουν πνευματική υπόσταση αιωρούμενα σε ένα περιβάλλον όπου δρα η αύρα του προσώπου. Παράλληλα, τα περιβάλλοντα αντικείμενα υποστηρίζουν τη χρωματική και μορφική πολυσημία -ίδιον της υπερρεαλιστικής ζωγραφικής-, όπως οι ποικιλόσχημες μάσκες (θεατρικότητα), τα βιβλία, τα ζάρια, και τα αριθμημένα τραπουλόχαρτα που υποβάλλουν ένα κλίμα αποκρυφισμού και μαγείας, αλλά και οπτικοποιούν την έννοια του τυχαίου ίσως και του άλογου στοιχείου...
Έχω την ισχυρή εντύπωση πως κάθε έργο, κάθε επιφάνεια του καμβά η Άνθη Βαρότση χειρίζεται σαν τραπουλόχαρτο για να συμμετάσχει στο καλλιτεχνικό παιγνίδι. Και είναι τόσο φιλοσοφημένη και βαθυστόχαστη στον τρόπο που χρησιμοποιεί τις κάρτες-πίνακές της, ώστε δεν μπορεί παρά να κερδίζει και τον πιο δύσκολο παίκτη από τους θεατές. Έτσι, πάντα αναμένουμε με αγωνία να ανοίξει τη βεντάλια με τους πίνακές της και να μας εκπλήσσει ευχάριστα και -γιατί όχι;- παιδαγωγικά...
Η Ιολάνδα Άνθη Βαρότση εκθέτει τα νέα έργα της
μέχρι τις 14 Μαρτίου 2014, στην Κερκυραϊκή
Πινακοθήκη (Ιωάννου Θεοτόκη 77, Κέρκυρα), από Δευτέρα έως
Παρασκευή, τις ώρες: 9.00-14.00 και 18.00-21.00.
